Klassiekforum.NL

Het is natuurlijk niet voor iedereen altijd even duidelijk wat nu de betekenis is van al die termen uit het vakjargon van de klassieke muziek die u tegenkomt in titels en toelichtingen van klassieke muziek cd,s. De meest voorkomende termen zijn hieronder voor je op een rijtje gezet met daarbij een korte uitleg.

Adagio
Langzaam., ook de naam voor een langzaam stuk, bijvoorbeeld het Adagio van Albinoni



Air
In de vocale muziek een aria of lied. In de instrumentale muziek van de barok een onderdeel van de suite, ter afwisseling van de dansen.



Akkoord
Samenklank van drie of meer tonen. Na elkaar gespeeld, vormen die tonen een gebroken akkoord



Allegro
Vrolijk; snel. Een iets minder snel tempo heet allegretto



Andante
Letterlijk; gaande. Het tempo dat tussen snel en langzaam in ligt



Anthem
Engels religieus koorwerk met of zonder solisten, vaak op bijbelteksten.



Appassionato
Hartstochtelijk,verbeten. Beethovens 23e pianosonate in f op. 57 kreeg vanwege haar hartstochtelijk karakter de bijnaam "Appasionate", die overigens niet van Beethoven afkomstig was.



Aria
Stuk voor één zangeres of zanger, met begeleiding. Onderdeel van een opera, operette, oratorium, passie, cantate e.d., of op zichzelf staand als concertaria.



Atonale Muziek
Muziek zonder toonsoort. Bijvoorbeeld de twaalftoonsmuziek van Schönberg.



Badinerie
Een kort, snel,vrolijk en instrumentaal muziekstukje, dat voornamelijk in de suite in de bark voorkwam.



Bariton
Lage mannenstem, tussen tenor en bas in



Barok
Het tijdperk in de Europese muziek dat ligt tussen de renaissance en de klassieke periode, ruwweg tussen 1600 en 1750.



Bas
Laagste mannenstem. Ook de laagste partij van een meerstemmige compositie



Bel canto
Letterlijk;schone zang. Een bepaalde stijl van zingen waarbij stemschoonheid ,beheersing en virtuositeit het belangrijkste zijn.



Berceuse
Wiegelied, overgenomen in de vocale maar ook in de instrumentale kunstmuziek. de beroemdste instrumentale Berceuse is die van Chopin.



Bolero
Oorspronkelijk een Spaanse volksdans



Cadens
Virtuoze solopassage, die vrijwel altijd aan het eind van een concertdeel wordt gespeeld.



Cantate
Letterlijk; zangstuk. Compositie op geestelijke of wereldlijke tekst; voor een of meer solisten met of zonder koor, of uitsluitend voor koor met instrumentale begeleiding.



Chromatiek
Het kleuren, dat wil zeggen verhogen of verlagen , van de zeven stamtonen in een octaaf.



Coda
Letterlijk; staart. Het naspel of 'aanhangsel' van (een deel van ) een compositie.



Coloratuur De virtuoze versieringskunst die voornamelijk in de zang en daarin weer in de opera werd toegepast. Kan voor alle stemsoorten worden voorgeschreven, maar komt het meeste voor in sopraanpartijen.
Concerto, Concerto grosso
In de barok de twee-tot vijfdelige compositievorm waarin één of meerdere solisten samen met een instrumentaal ensemble speelden.



Contratenor, contertenor
Een tenor die d.m.v. een speciale zangtechniek zijn stem weet op te voeren tot de ligging van de vrouwelijke altstem. Omdat in de baroktijd en eerder , vrouwen niet aan kerkelijke muziekuitvoeringen deel mochten nemen, werden sopraan en altpartijen in oratoria e.d. uitgevoerd door jongensstemmen en countertenoren



Crescendo
Toenemen van de klanksterkte



Dissonant
Een samenklank die in de klassieke muziek als onaangenaam, 'spannend' en om een oplossing vragend wordt ervaren.



Divertimento
Voornamelijk 18e eeuwse compositie voor strijkers of blazers, uit meerdere korte delen bestaand en luchtig van aard



Forte Sterk (van toon)
Gregoriaans
De officiele liturgische muziek van Rooms-Katholieke kerk. Het Gregoriaans is éénstemmig, voor solo-of koorzang (zonder vrouwenstemmen), vrij in de maat en ritme.



Impromptu
Een korte compositie uit de romantiek (19e eeuw)



Kamerorkest
Een orkest van blaas-en strijkinstrumenten in kleine bezetting, in de praktijk zo'n 15 tot 25 instrumenten



Klein, kleine terts
Afgekort: kl.t. Deze aanduiding, achter de naam van een toon (b.v. c klein of c kl.t.) geeft aan dat het betreffende stuk in 'c klein' staat.



KV
Köchels Verzeichnis; de chronologisch geordende katalogus die de Oostenrijkse musicoloog Ludwig Ritter von Köchel maakte en in 1864 uitgaf van alle toen bekende composities van Mozart.



Largo
Letterlijk: breed, ruim, edelmoedig. Zowel tempo als karakteraanduiding: langzaam en waardig uit te voeren



Legato
Gebonden te spelen, zonder ruimte tussen de opeenvolgende tonen.



Libretto
Het tekstboek van een opera, of van een ander groot vocaal werk zoals passie of oratorium.



Madrigaal
Vocale compositie voor solostemmen of koor, meestal zonder instrumentale begeleiding, vrijwel altijd op wereldlijke en Italiaanse teksten die vaak over de liefde gaan.



Majeur
Groot, grote terts



Menuet
Van oorsprong Franse hofdans die vanaf het midden 17e eeuw in de kunstmuziek werd opgenomen en als vorm populair werd in de baroksuite en in de symfonie en het strijkkwartet uit de klassieke periode.



Mezzosopraan
Vrouwen- en ook jongensstem , tussen sopraan en alt in.



Mineur
Klein, kleine terts.



Mis
De belangrijkste liturgievorm van de rooms-Katholieke kerk, waarin een aantal vaste gebeden etc. voorkomen die in iedere misversiering terugkeren (het ordinarium),en een aantal wisselende gebeden die voor iedere mis anders zijn (het 'proprium'



Nocturne
Korte,langzame compositie uit de romantiek, melodieus en sfeervol van aard



Opus
Het Latijnse woord voor 'werk'. Wordt door componisten (of muziekuitgevers) gebruikt om hun werken te nummeren



Oratorium
Letterlijk: gebedszaal van een kerk of klooster. Het oratorium is evenals opera een der belangrijkste vormen van de westerse muziek en de compositie ervan gaat door tot in onze dagen.



Overture
De instrumentale inleiding tot een opera, oratorium, toneelmuziek of ander meerdelig werk.



Partita
Oorsprokelijk een variatievorm, in de barok en vooral bij Bach gebruikt als andere benaming voor de suite.



Passie
De toonzetting van het lijdensverhaal van Jezus volgens een van de vier Evangelisten Mattheus, Marcus, Lucas en Johannes.



Pavane
Een statige, 16e eeuwse (hof)dans



Piano
Zacht van toon



Pizzicato
Letterlijk: getokkeld. Het met de vinger tokkelen van de snaren.



Polyfonie
Veelstemmigheid



Prelude
Letterlijk: voorspel. In de romantiek is de prelude soms inderdaad een voorspel, maar vaker is de prelude in de 19e eeuw een op zich zelf staande, korte en niet aan enige vorm gebonden compositie.



Presto
snel



Prima donna
Oorspronkelijk de belangrijkste sopraanzangeres van een operagezelschap.Tegenwoordig de naam voor een operazangeres van wereldvermaardheid.



Rapsodie
In de romantiek een instrumentale compositie in vrije vorm, vaak gebaseerd op populaire of volksmelodieën

.

Recital
Engelse benaming voor een concert door één uitvoerder.



Recitatief
Spraakgezang; de manier van zingend vertellen.



Requiem
Dodenmis. De mis die in de Rooms-Katholieke liturgie wordt opgedragen voor de zielenrust van een overledene.



Rondo
Belangrijke vorm van de instrumentale klassieke muziek, waarbij het voornaamste thema (het rondothema of refrein) wordt afgewisseld met een of meerdere andere thema's



Serenade
Letterlijk; avondmuziek. In de 18e eeuw een meerdelige compositie die vaak 's avonds in de open lucht werd uitgevoerd.



Sonate
Letterlijk; klankstuk. Een meerdelige compositie voor één of meerdere instrumenten.



Stabat Mater
In de Rooms-Katholieke eredienst een van de vijf middeleeuwse sequensen (liturgische gezangen) die officieel in de liturgie zijn opgenomen.



Suite
Letterlijk; vervolg. Een reeks van dansen of andere stukken die samen een afgerond geheel vormen.



Te Deum
Een Latijnse hymne uit de 4e of 5e eeuw, die vele malen gecomponeerd is. De beginwoorden zijn Te Deum laudamus.



Tenor
Hoogste mannenstem



Tombeau Letterlijk; grafmonument. Een instrumentaal stuk, dat een eerbetoon is aan een overleden persoon.